Familie Vrieze

De familie Vrieze is van grote betekenis geweest voor molen de Vlijt en het omliggende terrein dat nu te boek staat als Vrieze's Erfgoed. Op 30 april 1872 komen we voor het eerst een telg van de familie Vrieze tegen bij de Wapenveldse molen. Dat is Gerhardus Vrieze, getrouwd met Elsje Berkhoff uit Epe.

Er is dan een erfhuis op de Wapenveldse molenbeld na het overlijden van Gerrit Jan Mulder. De molen is dan eigendom van Hendrik Thierry Daendels en Gerhardus wil de molen huren van Daendels. Op het erfhuis koopt hij zaken als de zeilen voor vijf gulden, een weegschaal voor drie gulden, de gewichten voor 1,50 en een bilhamer voor 2,50 gulden. Gerhardus heeft een kapitaalkrachtige schoonvader want Berkoff koopt in 1876 molen de Vlijt. Het echtpaar krijgt maar liefst tien kinderen. Uiteindelijk wordt op 13 oktober 1887 de eerste Vrieze eigenaar van de molen als Gerhardus de molen koopt op een veiling na het overlijden van zijn schoonmoeder voor 1950 gulden. In 1907 brandt de molenaarswoning tot de grond toe af en wordt een nieuwe woning gebouwd. Die wordt in 1913 betrokken door Egbert Jan Vrieze en zijn echtgenote Gerritje IJzerman. Het is de tijd dat het molenaarsvak langzaamaan verdwijnt. Energiebronnen als stoom en elektriciteit hebben hun intrede gedaan. Aanvulling wordt gevonden in het uitbreiden van de veevoederhandel. Moeder Vrieze drijft in het molenaarswoning haar winkeltje met klompen, peterolie en snoepgoed.

Willem Vrieze
De derde generatie Vrieze is Willem. Hij wordt geboren op 28 juni 1925 en is al als jongen van acht, negen jaar in de molen te vinden. Nadat in mei 1940 de oorlog uitbreekt, komt Willem helemaal op de molen. In die oorlogsjaren doen de Vrieze's alles om de Duitsers te dwarsbomen. Er wordt smokkelrogge gemalen die buiten de boeken bleef en zakken in de wieken van de molen waarschuwen het dorp als er een razzia dreigt. Egbert Jan en Willem blijven tot 1957 samen de molen en de veevoederhandel drijven. Dan wordt de molen eigendom van Willem Vrieze, dan 32 jaar. De molen raakt meer en meer buiten gebruik, in de jaren '60 dreigt even de afbraak van de molen. Maar in 1960 en 1968 wordt de molen grondig gerestaureerd en blijft deze behouden. Willem leeft dan van de veevoederhandel. Eerst met paard en wagen en later met de rode tractor trekt hij door Wapenveld en omgeving om de bestellingen af  te leveren.

Kerstnacht
In de eerste kerstnacht op 25 december 1980 breekt er brand uit in de molen. Zand- en grindhandelaar Jan Joostema ziet midden in de nacht als hij het bed uit moet voor een ‘kleine boodschap’ een vuurbal op het riet aan de onderkant van de molen. Als hij beneden bij de telefoon komt, zit het vuur al bovenin de molen. De brandweer Wapenveld kan weinig uitrichten tegen de omhoog razende vlammen, het is een inferno van brandend neerstortend riet en krakende balken.
Machteloos moet de brandweer toezien als de wieken en de vier ton wegende wiekenas omlaag storten. Willem ziet dat allemaal niet meer, hij kan het niet aanzien en is naar binnen gegaan. In de vroege kerstmorgen ligt er een smeulende hoop riet en balken, de meule’ is niet meer.

Herbouw
Het dorp Wapenveld is geschokt maar reageert heel snel. Al in april 1981 wordt het Comité herbouw molen de Vlijt in het leven geroepen op initiatief van Dorpsbelangen Wapenveld. De ene actie volgt op de andere, mogelijkheden tot herbouw worden verkend onder leiding van de onvermoeibare voorzitter wijlen  Wim de Graaf. Op de Paddendag in september 1984 kan Willem Vrieze de vang lichten van een nieuwe molen! Die is dan wel eigendom van de stichting 'Herbouw molen de Vlijt'. Zelf is Willem de jaren daarna de molenaar, bijgestaan door vrijwillig molenaar Bert Hanekamp. Een aantal kleine bakkers wordt van meel voorzien, jaarlijks wordt er zo'n 20 tot 25 ton gemalen. Willem zelf kan met zijn zus Gerrie een nieuwe woning betrekken. Op de meulenbeld wordt een comfortabele bungalow gebouwd en in 1986 trekt Willem symbolisch de deur van de oude molenaarswoning dicht.

Vrieze's Erfgoed
In 2008, Willem is dan 83 jaar, beraadt hij zich op de toekomst van zijn bezit. Het comité moet een ander plekje zoeken voor de molenaars die nog altijd bij hem in de keuken hun kantine hebben, het toilet gebruiken etc. “Ik wodt older en dur mut wat anders eregelt word'n”, zegt Willem. Een poging om de veevoederschuur te verbouwen strandt op een tekort aan geld. In de leegstaande woning wordt de keuken opgeknapt en het toilet weer in gebruik genomen. Tot Willem met de verrassende mededeling komt dat hij de oude woning wel wil afstaan aan, wat inmiddels de Stichting Molenbezit gemeente Heerde is. Voortvarend wordt een plan gemaakt tot renovatie en dan lukt het wel het geld bijeen te brengen. Willem ziet het met zoveel genoegen aan dat hij weer een mededeling doet: hij draagt zijn hele bezit over aan de stichting. En opnieuw worden de mouwen opgestroopt. Het landschap wordt hersteld, er komt een nieuwe hooiberg en een nieuwe ontsluitingsweg. Een naam komt er ook: 'Vrieze's Erfgoed' als eerbetoon aan de familie Vrieze die hiermee de Wapenveldse gemeenschap een geweldig cadeau heeft gegeven. Dan volgt de metamorfose tot een bezoekerscentrum waar tal van boeiende verhalen tot leven komen. Willem maakt hiervan nog heel veel mee. In 2012 gaat zijn gezondheidstoestand achteruit, hij krijgt een plek in zorgcentrum Rehoboth. Vrijwilligers en personeel nemen Willem regelmatig mee naar zijn plek. Het is voor hem vooral genieten als er een nieuwe kolossale hooiberg wordt gebouwd waarin de molenaars uiteindelijk hun onderkomen krijgen. In de tweede helft van 2013 gaat de gezondheidstoestand van Willem achteruit. In dat jaar heeft de Stichting Molenbezit kunnen regelen dat Willem op Vrieze's Erfgoed begraven kan worden. En dat is iets waar Willem bijzonder dankbaar voor is.

Willem overlijdt in de vroege morgen van 16 oktober 2013. Zijn begrafenis vindt plaats op dinsdag 22 oktober. Vanuit de molenaarswoning vindt de uitvaart plaats waarbij de baar een ronde rond de molen maakt en Willem wordt begraven onder grote publieke belangstelling. Op het graf een molensteen als blijvende herinnering aan deze markante molenaar.